Geschiedenis van 23 jaar plannen maken
Voorgeschiedenis De eerste delen van de ‘Fabriek’ zijn rond 1900 gebouwd door de firma Roelofs, die er een Chemische Wasserij en Ververij vestigde. In de loop der jaren is het complex stapsgewijs uitgebreid en gemoderniseerd tot z’n huidige vorm. Een deel van de panden in de directe omgeving maakten deel uit van het complex, zoals de directeurswoning op nr. 430, de winkel op nr. 432 en diverse loodsen achter de nrs. 465 t/m 475. In 1973 is de Fabriek verkocht aan de firma Schweers, die er elektrische apparaten vervaardigde. De naam ‘Fabriek’ dateert waarschijnlijk uit die periode. Ester Investments Ltd, eigendom van de in die tijd beruchte speculant J.K. Leutscher kocht in 1987 de Fabriek uit de failliete boedel van de firma Schweers. Na enkele keren te zijn doorverkocht kwam de Fabriek in 1998 in handen van dhr. A. de Man, zelf toendertijd wonend op nr. 465.
Toen begon een ontwikkelingsproces, waarin de Fabriek nog een aantal malen van eigenaar wisselende en meerdere plannen de revue passeerden. Uiteindelijke werd Patrimonium Woningstichting (PWS) via haar ontwikkelingsbedrijf Sterner BV eigenaar van de Fabriek.
Bron: Discussienota ‘Dualisme bij grote Bouwprojecten’. Deelgemeente Delfshaven, 25 mei 2005.
Foto: Bovenaanzicht Fabriek vanaf het gebouw Hooge Erf door Arun Mahabier (2009).
20 Jaar Kraakgeschiedenis
Van eind 1987 tot begin 1997 was de Fabriek voor het eerst gekraakt. Het complex was toen nog in redelijk goede staat en voor veel doeleinden bruikbaar. Er waren exposities, concerten, een restaurant, een galerie, ateliers en werkplaatsen. Andere delen werden bewoond. In 2005 is het gebouw opnieuw gekraakt, al kostte het toen veel meer werk om het gebouw enigzins bruikbaar te maken. Twee jaar lang waren er ateliers, concerten, films en een galerie. Begin 2007 is het gebouw ontruimd, omdat gemeentelijke diensten de situatie te onveilig vonden.
Bekijk de video “20 jaar kraakgeschiedenis de Fabriek” van Jup de Heer op Cineac-TV.
Foto: De fabriek is ook voor jongeren in Delfshaven een incoon. De tekst ‘hierachter ligt ons hart’ werd in 2009 gemaakt tijdens het project ‘Jong Schiedamseweg’.
10 jaar plannen maken 
Het eerste nieuwbouwplan voor de Fabriek dateert uit 2001. Dit plan werd door Welstand afgewezen als te ‘historiserend’. Aan de Mathenesserdijk was een monumentale gevel gedacht met erkers en een centrale hoofdingang. De door Welstand voorgestelde architect Pierre Goutier kwam in 2002 met een nieuwbouwplan, dat in de volksmond al snel de naam ‘Glazen Kolos’ kreeg. Met 10 verdiepingen aan de Schie en 5 aan de Mathenesserdijk, stak het massale gebouw ver uit boven de omringende bebouwing van Historisch Delfshaven. In 2003 voerde de buurt met succes actie tegen de vergunning voor versnelde sloop (art. 37).
Uiteindelijk bleek in 2007 dat het plan Gautier niet haalbaar was vanwege de hoge bijkomende kosten voor sloop en parkeren. Vanaf 2008 zijn door diverse partijen plannen ontwikkeld voor renovatie van het complex tot een bedrijfsverzamelgebouw.
FABRIEK 7
Begin 2010 presenteerden Patrick Boel, Leo de Bie en Harry Duinkerke, partners in Stad010, aan PWS de contouren van een plan voor FABRIEK 7. Een door hen op te richten exploitatiestichting FABRIEK 7 zou het gebouw van PWS huren om het voor eigen rekening en risico te exploiteren als cultureel ondernemingscentrum door verhuur van ruimtes aan culturele ondernemers. Zij realiseren een breed aanbod aan kunst en cultuuractiviteiten. Het complex biedt hen zowel werkruimte (kantoor, werkplaats, studio, atelier), als de mogelijkheid voor publieksgerichte activiteiten in een scala aan multifunctionele ruimtes voor o.a. tentoonstellingen, presentaties, podiumkunsten, conferenties, producties, workshops en cursussen. FABRIEK 7 richt zich sterk op vernieuwende activiteiten in de kunst- en cultuursector, als onderdeel van de creatieve economie, door discipline overstijgende samenwerking. Dit plan is tot stand gekomen in overleg met een groot aantal belanghebbenden in de creatieve economie in Delfshaven in de periode 2008-2010.
Casco-renovatie
In 2010 besloot PWS om vooruitlopend op de definitieve plannen voor de exploitatie alvast te beginnen met de casco-renovatie. Zie voor meer informatie daarover op Fabriek onder Projecten. Steenhuis Meurs heeft in 2010 een uitgebreide cultuurhistorische beschrijving van ‘Roeloff’s Uitstoomingsinrichting’. Dit onderzoek is uitgevoerd door Hilde Sennema, werkzaam bij Steenhuis Meurs en medebewoonsters op de dijk
.